Fatma ÇAPCIOĞLUa
II. Meşrutiyet döneminin getirdiği özgürlükçü hava, dönemin aydınlarına pek çok konunun tartışılabildiği bir ortam sunmuştur. Ülkenin içinde bulunduğu zor durumdan nasıl kurtulacağına dair farklı fikirlere sahip pek çok aydın, bu dönemde fikirlerini çeşitli dergilerde yayınlama imkânı bulmuşlardır. Bu dergiler üzerine yapılacak araştırmalar aydın kesimin çeşitli konulardaki fikirlerini tespit edebilmenin yanı sıra, gündemi takip edebilme imkânı da sağlamaktadır. Bu dergilerden biri Tatar Müslümanları tarafından çıkarılan, İslamcı- yenilikçi düşünceye mensup yazarların özellikle eğitim konularını gündeme taşıdıkları İslam Dünyası’dır. Dergi, Osmanlı Devleti’nin Balkanları kaybettiği, siyasi olarak karmaşık ve zorlu bir dönemde yayın hayatına başlamış ve amacını “İslam’ın faidesine çalışır” şeklinde ifade etmiştir. Ayrıca dönemin sorunlarına dair isabetli tespitleri ve somut çözüm önerileri ile dikkat çekmektedir. Bu çalışma İslam Dünyası dergisinin 1913-1914 yılları arasında yayınlanan 27 sayısındaki eğitim ve din eğitimi konularını ele almaktadır. Makalede derginin, cami eksenli din eğitimi kapsamında vaaz ve hutbe konusundaki fikirlerine odaklanılmakta; halkı irşad etme aracı olarak görülen vaaz ve hutbe konusunda İslamcı-yenilikçi düşüncenin durum tespitleri ve çözüm önerileri ortaya konulmaya çalışılmaktadır.
The libertarian environment brought by the Second Constitutional Era provided an independence field that many issues could be discussed thoroughly for intellectuals. Some intellectuals, having various ideas about how to dispose of the troublesome circumstance the country involved in, had the opportunity to publish their ideas in many journals during this period. Researches on these journals provide the opportunity to stay abreast of the agenda / diary, as well as to identify / determine the ideas of the intelligentsia on various issues. One of these foremost journals is the Islamic World, published by Tatar Muslims, in which Jadidi authors (İslamic-reformist) brought education up. The journal was established in 1913, a politically complex and difficult period when the Ottomans was defeated in the Balkans. Islamic World set its purpose as "to work for the benefit of Islam." The journal published some essays addressing problems and solutions of period. In this study, we review the topics of education and religious education in the 27 issues of the Islamic World published between 1913-1914. We focus on the journal's ideas about vaaz /sermon and khutbah in the scope of mosque-centered religious education. We try to examine the situation determinations and solution proposals of the Jadidist-reformist thought on the subject of vaaz / sermon and Khutbah, a way of irşad / act of showing the true path.
