Osmanlı İlmiye bürokrasisinde Hz. Peygamber’in nesli “Ehl-i beyt”ten sonra en etkin ulema ailesi Halid b. Velid’in soyuna mensup “Hâlidîler”dir. Özellikle Kudüs’teki ilmî faaliyetlerde bu aile öne çıkmaktadır. Hâlidî ulema arasında ilmî yönüyle temâyüz etmiş ve devletin birçok kade-mesinde görev almış âlimlerden birisi de Kudüslü Halil Cevad Efendi’dir. Halep, Kosova ve Diyar-bakır niyabetlerinde görev yapan Cevad Efendi, ilmî seyahatleri ve kitaplara düşkünlüğü ile bi-linmektedir. Kendisini çağdaşlarından farklı kılan en önemli özelliği ise Kudüs’teki Hâlidîye kü-tüphanesini tasnif etmesi ve buraya çok kıymetli yazma eserler kazandırmış olmasıdır. Çalışma-mızda Şeyhülislâmlığın ve Osmanlı ulemasının temel kaynaklarından birisi olan Meşihat Arşi-vi’ndeki defter ve belgeler ışığında, önemli bir âlim ve seyyah olan Halil Cevad Efendi’nin eğitimi ve hizmet hayatı ele alınmıştır. Böylece Kudüs’ten İstanbul’a uzanan ilim yolcusu Halil Cevad Efendi’nin ilmî ve kültürel faaliyetleri ilim dünyasına tanıtılmıştır.

In the Ottoman Ilmiye bureaucracy, the most influential ulama (scholars) family after the progeny of the Prophet -the Ahl al-Bayt- were the Khalidis, who belonged to the lineage of Khalid ibn al-Walid. This family stood out, especially in scientific activities in Al-Quds (Jerusa-lem). Khalil Jawad Efendi from Al-Quds was one of the scholars who were in the spotlight among the Khalidi ulama with his scientific aspect and took charge at many levels of the state. He served in Aleppo, Kosovo, and Diyarbakir, and was known for his scholarly travels and his infatuation with books. The most important characteristics that made him different from his contemporaries was that he was a good traveler and had brought in valuable manuscripts by classifying the Khalidiyya library in Al-Quds. In this study, the education and service life of Khalil Jawad Efendi, an influential scholar and traveler, is discussed in the light of the documents of the Meshihat Ar-chive, which is considered one of the primary sources of Ottoman Sheik al-Islam Institution and scholars. Thus, being a traveler from Al-Quds to Istanbul, his scientific and cultural activities are introduced to the world of science.