Durmuş ARSLANa
Hz. Peygamber’in ve ashâb-ı kirâmın Kur’ân’ın okunmasına gösterdikleri özen ve disiplin, bu okumaların rastgele değil, eğitim yoluyla öğrenilerek elde edilen bilgilerle ancak mümkün olabileceğini göstermektedir. Zira okunmuş (makru’) bir kitap, ancak onu ilk okuyanların okuduğu gibi veya ona yakın okunursa, doğru okunmuş olabilir. Bu sebeple Kur’ân’ın okunması hususu ilk günden itibaren bir ihtisaslaşmayı zorunlu hale getirmiş, şifahî olarak nesilden nesile aktarılan bilgilerin ilmî bir disipline kavuşturularak yazılması ihtiyacı doğmuştur. İlmî bir disiplin haline gelen tecvid, kendi alanında hem ihtisaslaşmayı, hem de literâtürünü oluşturmayı başarmıştır. Teorik, pratik ve sanat-estetik boyutu ile bu ilim dalını ilmek ilmek ören âlimlerimizden birisi de İbnü’t-Tahhan diye bilinen Abdülaziz b. Ali b. Muhammed b. Seleme el-Endelüsî el-İşbîlî es-Sümâtî (498/1104-560/1165)’dir. O; yazdığı eserlerde tecvidin önemli konularını ele almış, kavramlarını açıklamış, kurallar ortaya koymuş, kendinden sonra yazılan eserlere kaynaklık etmiştir. Onun eserlerinden biri de el-İnbâ fî Usûli’l-Edâ ismini taşımaktadır. Bu eserde o, harekeler ve hareke ölçülerini açıklamış, sükûnu ölü ve diri (hayy, meyyit) diye iki kısma ayırmış, med ölçülerinden bahsederken şeddeyi fer’î medlerde sebeb-i med olarak saymış, tenvîn ve sakin nûn, kalın ve ince okunan harfler, imâle, feth, taklîl gibi kavramlardan ve vakıf ve ibtidâdan bahsetmiştir.
The care and discipline shown by the Prophet Muhammad and his valuable friends (ashâb) in reading the Quran show that these readings can only be possible with the infor-mation obtained through education, not coincidence. Because a book can only be read correct-ly if it is read as or close to the first readers to read it. For this reason, the subject of reading the Quran has made it necessary to expertise since the first periods.The information transmitted from generation to generation orally (Shifahi) had to be written in a scientific discipline. Tajvid, which has become a scientific discipline, has succeeded in both specializing in its field and creating its literature. One of our scholars who are competent in this field of science with its theoretical, practical and art-aesthetic dimensions is Abdülaziz b. Ali b. Mohammed b. Salama al-Andalusi al-Isbîlî as-Sümâtî (498 / 1104-560 / 1165) known as İbnü’t-Tahhan. In his works, he addressed the important issues of tajweed, explained the concepts, laid down rules, and served as a source for the works written after him. One of his works is named al-Inbâ fi Usâli'l-Edâ. In this work, he explained Kharakahs and the measurements of the Kharakah and divided the Sükûn into two parts as dead and alive (Khayy, Meyyit). While talking about Mad dimensions, he counted the Shadda as the Sababi-i mad in the fellow mads. He talked about concepts such as tanvîn and an-nûn as-sakinah, bold and thin letters, imâle, fath, taklîl gibi kavramlardan ve vakıf ve ibtidâ.
